Krótki opis
I skrzypce przestały grać” – poruszający obraz zagłady romskiej społeczności zrealizowany w Tarnowie
Film „I skrzypce przestały grać” to wstrząsająca opowieść o dramacie Romów w czasie II wojny światowej. Jego akcja toczy się w 1943 roku, gdy grupa Cyganów z Warszawy, prowadzona przez charyzmatycznego Dymitra Mirgę, przybywa do Brześcia. Celem podróży jest ostrzenie lokalnej społeczności romskiej przed zbliżającą się eksterminacją. Niemiecki oficer Krüger proponuje przesiedlenie Romów i pracę „dla dobra Rzeszy”. Jednak Mirga, świadomy zagrożenia, odkrywa, że to tylko przykrywka dla planowanej deportacji do obozów koncentracyjnych. Społeczność musi dokonać dramatycznego wyboru – dotychczasowy szerorom Mikita, skłonny do kompromisów, zostaje odsunięty, a na jego miejsce powołany zostaje Dymitr Mirga, który podejmuje się odpowiedzialności za los swoich ludzi.
Co ważne, film ten nie tylko porusza temat często pomijany w kinie, zagładę Romów. stanowi również wyjątkowy zapis lokalnej historii, ponieważ był kręcony w Tarnowie. Miasto to, mające bogatą i wielokulturową przeszłość, stało się naturalną scenerią dla tej opowieści. Ulice tarnowskiego Starego Miasta, z ich autentyczną, przedwojenną architekturą, odegrały rolę żydowskiej i romskiej dzielnicy. Zdjęcia realizowano m.in. na ul. Żydowskiej, w okolicach Placu Rybnego oraz w zaułkach dawnej dzielnicy żydowskiej. Wykorzystano również plener wokół dworca kolejowego oraz obrzeża Tarnowa, gdzie odtworzono sceny przesiedleń i ucieczki. Film w reżyserii Aleksandra Forda (choć jego realizację dokończyli inni twórcy) nie tylko ukazuje dramat tamtych dni, ale i dokumentuje kawałek Tarnowa, którego już nie ma. Miasto z duszą, z której w czasie wojny brutalnie wyrwano całe społeczności. „I skrzypce przestały grać” to nie tylko film historyczny, ale również artystyczny pomnik postawiony ofiarom zapomnianego holokaustu Romów – i zarazem ważna część tarnowskiej tożsamości.
